دوشنبه 28 فروردین 1402

لایحه بودجه 1402 (بخش اول : کلیات )

مقالات

•لایحه بودجه 1402 کل کشور بالغ بر 5،264 همت برآورد شده است.
•بودجه کل کشور به دو بخش بودجه عمومی دولت و بودجه شرکتهای دولتی تقسیم می‌شود:
–مبلغ 2،164 همت به عنوان بودجه عمومی دولت برآورد شده است که این عدد معادل با 41% از کل بودجه سال 1402 می باشد.
–مبلغ 3،100 همت به عنوان بودجه شرکت های دولتی برآورد شده است (شرکتی دولتی محسوب می‌شود که 51% و یا 50 درصد بعلاوه 1 سهم از آن در اختیار دولت باشد و دولت کنترل آن را در دست داشته باشد).
•بودجه عمومی دولت به دو بخش منابع و مصارف عمومی دولت و منابع ومصارف اختصاصی دولت تقسیم می‌شود:
–منابع و مصارف عمومی دولت معادل 1،984 همت می‌باشد که 91% از سهم کل بودجه عمومی دولت را به خود اختصاص می‌دهد.
–منابع و مصارف اختصاصی دولت معادل 180 همت می‌باشد.
​

*‌ارقام به هزار میلیارد تومان (همت)  درج شده است.

•بودجه عمومی دولت: مربوط به دخل و خرج دولت می باشد و عموماً زمانی که از بودجه کشور صحبت می‌شود منظور همین بخش است.
•بودجه شرکتهای دولتی: بخش بزرگی از بودجه کل کشور را تشکیل می‌دهد (59%) که شامل درآمدها و هزینه های شرکتهای دولتی و بانکها نیز می‌شود ولی با جزئیات ارائه نمی‌گردد و در مجلس مورد بررسی قرار نمی‌گیرد.
نکته : برخی از ارقام مانند درآمدهای شرکت ملی نفت در هر دو بخش بودجه عمومی و بودجه شرکتهای دولتی همزمان منظور می‌گردد، بنابراین اقلام دوبار منظور شده باید کسر گردد.

بودجه عمومی دولت، خود به دو بخش تقسیم می‌شود :
•منابع و مصارف عمومی:
منابع عمومی که در لایحه بودجه سال 1402 برابر با 1984 همت پیش‌بینی شده است، منابعی هستند که همگی به حساب‌های دولت در خزانه واریز شده، در آن تجمیع شده و سپس بین مصارف عمومی مختلف تقسیم می‌شود، مدیریت این تقسیم با سازمان برنامه و بودجه کشور است.
•منابع و مصارف اختصاصی:
منابع اختصاصی که در لایحه بودجه سال 1402 برابر با 180 همت پیش‌بینی شده است، منابعی هستند که محل مصرفشان، همان دستگاه ایجاد کننده درآمد است (مانند درآمد بیمارستان ها یا دانشگاه‌ها). بیش از نیمی از منابع اختصاصی در لایحه بودجه سال 1402 برای بیمارستان‌ها و دانشگاه‌های علوم پزشکی زیرمجموعه وزارت بهداشت پیش‌بینی شده است.

​منابع و مصارف عمومی دولت: معادل 1،984 همت می باشد که 91% از سهم کل بودجه عمومی دولت را به خود اختصاص می‌دهد.
منابع: درآمدها، واگذاری دارایی سرمایه ‌ای و واگذاری دارایی مالی
•درآمد‌ها : شامل مالیات‌ها و درآمدهای غیرمالیاتی(مثل جرائم و خسارات، سود شرکت‌های دولتی، درآمد فروش کالا و خدمات دولتی و ...)
•واگذاری دارایی سرمایه ‌ای : شامل منابع حاصل از صادرات نفت و گاز، واگذاری شرکت‌های دولتی یا پروژه‌های عمرانی نیمه تمام، فروش اموال یا زمین های دولتی و ...
•واگذاری دارایی مالی : در قالب انتشار اوراق مالی، دریافت انواع وام‌ها و ....
مصارف: هزینه ها، تملک دارایی سرمایه‌ای و تملک دارایی مالی
•هزینه‌ها : شامل حقوق و دستمزد کارکنان و مستمری‌بگیران دولت، هزینه‌های مصرفی ادارات دولتی و ...
•تملک دارایی سرمایه‌ای : شامل تأمین تجهیزات، ماشین‌آلات، ساختمان‌ها و همچنین اجرای طرح‌های عمرانی دولتی.
•تملک دارایی مالی : شامل بازپرداخت اصل و سود اوراق قرض، وام‌ها و سایر بدهی‌های دولت.



*‌ارقام به هزار میلیارد تومان (همت)  درج شده است.
شکاف بین درآمدها و هزینه ها را کسری تراز عملیاتی (کسری بودجه) می‌گویند

میزان کسری بودجه در سال 1400 به صورت چشمگیری افزایش داشته است یکی از دلایل آن، افزایش حقوق و دستمزد به دلیل یکسان سازی بوده است.



مقایسه میزان کسری بودجه عملیاتی طبق قانون و عملکرد



​منابع بودجه عمومی دولت :
 
•درآمدها در شش بخش ارائه می‌شود :
1. درآمدهای مالیاتی  2. درآمدهای ناشی از کمک‌های اجتماعی
3. درآمدهای حاصل از مالکیت دولت  4. درآمدهای حاصل از فروش کالا و خدمات
5. درآمدهای حاصل از جرائم و خسارت    6. درآمدهای متفرقه

 
•واگذاری دارایی سرمایه‌ای در سه بخش ارائه می‌شود :
1. منابع حاصل از نفت و فراورده‌های نفتی  2. منابع حاصل از فروش و واگذاری اموال منقول و غیر منقول
3. منابع حاصل از واگذاری طرح های تملک دارایی‌های سرمایه‌ای
4. منابع حاصل از واگذاری شرکتهای دولتی

 
•واگذاری دارایی مالی شامل بخش های زیر می‌باشد :
1. منابع حاصل از فروش و واگذاری انواع اوراق مالی اسلامی  2.منابع حاصل از استفاده از تسهیلات خارجی
3.منابع حاصل از استفاده از موجودی حساب ذخیره ارزی  4. منابع حاصل از دریافت اصل وام ها
5. منابع حاصل از برگشتی سالهای قبل                                       6.منابع حاصل از سایر واگذاری‌ها
7.منابع حاصل از استفاده از صندوق توسعه ملی 


مصارف بودجه عمومی دولت :
 
•هزینه ها :
1.جبران خدمات کارکنان دولت  2.استفاده از کالا و خدمات
3.هزینه های اموال و دارایی  4.یارانه*
5.کمک های بلاعوض  6.رفاه اجتماعی
7.سایر هزینه‌ ها
*این آیتم شامل یارانه های نقدی که به صورت ماهانه به خانوارها پرداخت می‌شود، نمی‌گردد
•تملک دارایی های سرمایه‌ای :
1.ساختمان و سایر مستحدثات  2.ماشین آلات و تجهیزات
3.سایر داراییهای ثابت  4.استفاده از موجودی انبار
5.اقلام گرانبها  6.زمین
7.سایر دارایی های تولید نشده
 
•تملک دارایی های مالی :
1.اعتبارات موضوع واگذاری سهام  2.بازپرداخت اصل اوراق مالی
3.بازپرداخت اصل تسهیلات بانکی  4.تعهدات پرداخت نشده سالهای قبل
5.بازپرداخت اصل وام های خارجی و تعهدات  6.واگذاری طرح های تملک دارایی های سرمایه ای
7.سرمایه گذاری، کمک های فرهنگی و اقتصادی بین المللی


 
•تملک دارایی های سرمایه ای (بودجه عمرانی) در دهه گذشته سهم بسیار کوچکی را به خود اختصاص داده است.
•در خصوص تملک دارایی های مالی (بازپرداخت اصل و سود اوراق مالی) با توجه به انتشار اوراق در سالهای اخیر، برآورد می‌شود این بخش به مرور افرایش پیدا کند.

مقایسه خلاصه لایحه بودجه کل کشور در سالهای 1401 و 1402

 

در بخش های آتی هریک از آیتم های جدول بالا به تفکیک بررسی و توضیح داده می‌شود.

ارسال نظرات